20 maja obchodzimy Światowy Dzień Pszczół. Trzeba o nich pamiętać, bo ponad 90% zapyleń przez owady zawdzięczamy właśnie im.

Najsłynniejsze stwierdzenie, że bez pszczół po czterech latach wyginęłaby ludzkość przypisywane jest Albertowi Einsteinowi. Prawdopodobnie nie należy do niego, ale ranga tego domniemanego autora podkreśla niebagatelną rolę małych zapylaczy.

W Polsce żyje około 474 gatunków pszczół. Pszczoła miodna jest tylko jednym z nich – pozostałe w większości nie tworzą zorganizowanych społeczności. Wszystkie jednak mają ogromne znaczenie dla świata roślinnego. Są zapylaczami roślin rosnących dziko w środowisku, jak i tych wykorzystywanych przez człowieka. Ich obecność przyczynia się do zwiększenia uzyskiwanych plonów. Są też gatunki roślin, które bez pszczół w ogóle ich nie wydają.

Pszczoła miodna odpowiada za większość zapyleń dzięki swoim zorganizowanym społecznościom, dysponując licznymi zastępami pszczół robotnic i produkując przy tym cenny miód. Dzięki swoim właściwościom znalazł on szerokie zastosowanie – od żywności po produkty farmaceutyczne.

            Leśnicy doskonale rozumieją ich znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej.

Od trzech lat na terenie Nadleśnictwa Kwidzyn rozwijamy tradycyjne bartnictwo. W lasach wieszamy kłody bartne dla dzikich pszczół. Sukcesywnie ich przybywa – powiesiliśmy już siedem kłód i przygotowaliśmy dwie barcie wydrążone w rosnącym drzewie. Planujemy kolejne. Cieszy nas to, że większość z nich jest już zasiedlona. Corocznie organizujemy też warsztaty i szkolenia dziania barci, gdzie prócz prezentowania tej zapomnianej sztuki przypominamy o znaczeniu pszczół w przyrodzie.

Wzbogacamy środowisko naturalne w rośliny miododajne, o kwiatach wonnych, kwitnących długo i obficie. Począwszy od kwitnących najwcześniej wierzb, po rosnące w naszych lasach lipy, jarzęby i klony. Na granicach polno – leśnych wprowadzamy krzewy. Wzdłuż dróg, szlaków i jako remizy w środku lasu sadzimy stare odmiany drzew owocowych. Oprócz pszczół korzystają z nich także zwierzęta leśne i ptaki.

Wspieramy pszczelarzy, którzy chcą na terenie lasów Nadleśnictwa umieścić pszczele ule. Co roku stawiają kilka takich pasiek. Pomagamy im wytypować lokalizację, w których owady znajdą rośliny miododajne, wodę i spokój.

Prowadzony przez nas od kilku lat program wsiedlania kuropatw także w pewien sposób wspiera pszczoły. Wśród przygotowanych przez nas dla tych ptaków śródpolnych remiz założyliśmy łąki kwietne.

Głównym zagrożeniem dla pszczół jest niszczenie naturalnego środowiska – łąk kwietnych, betonowanie ogromnych placów dróg i parkingów. Stosowanie w rolnictwie toksycznych preparatów – zwłaszcza w ciągu dnia, gdy pszczoły są jeszcze aktywne. Wiosenne wypalanie łąk – zimujące królowe trzmieli i pszczoły zimujące w łodygach roślin nie mają szans na przetrwanie pożogi.

Każdy z nas może w jakiś sposób pomóc pszczołom. Najlepszym sposobem jest sadzenie roślin miododajnych; berberysów, głogów, róż, kruszyn, porzeczek i wielu innych (najlepiej rodzimych) oraz pozostawianie fragmentu ogrodu niekoszonego. Warto ograniczyć stosowanie środków owadobójczych i chemicznych środków ochrony – oprócz szkodników ucierpią też owady pożyteczne. Można też zbudować owadzi hotel – oprócz zrobienia czegoś pożytecznego to świetna okazja do zabawy z dziećmi.

Najstarsze skamieniałości pszczół pochodzą sprzed ponad 80 milionów lat. Pszczoły przetrwały zagładę dinozaurów i epokę lodowcową. Nie możemy pozwolić, żeby wyginęły przez człowieka.

tekst: Adrian Wiśniowski

zdjęcia pochodzą ze zbioru Nadleśnictwa Kwidzyn